Ile sensu pracy może lub powinno umożliwiać przywództwo? To pytanie nie jest tak nowe, jak się wydaje. Już w 1984 roku Walter Böckmann, niemiecki psycholog i teoretyk przywództwa, zatytułował swoją książkę: „Ci, którzy wymagają wydajności, muszą oferować sens”. Ale co właściwie oznacza ten sens (ang. purpose)? Etymologicznie pojęcie to wywodzi się z grupy języków indoeuropejskich i oznacza „obrać kierunek”. Pracownicy chcą widzieć cel swojej pracy w szerszym kontekście. I być może to jest właśnie najważniejsze zadanie lidera w procesie komunikacji z pracownikami – unaoczniać im ten sens, przypominać kierunek.
Sens jako psychologiczny motywator
Jeden z absolwentów Psychologii w biznesie, podzielił się spostrzeżeniem, że dzięki studiom na tym kierunku, stał się lepszym człowiekiem. Ta wiadomość dała dużo radości wykładowcom, którzy mieli przyjemność uczyć tego Pana. Poczuliśmy, że nasza praca może pozytywnie wpływać na postawy kolejnych pokoleń. Zadam ci teraz trzy pytania, które zawarte są w kwestionariuszu „ME-Work” Schnell, T. & Hoffmann,C. z 2022 roku:
- Czy twoja praca, choć w niewielkim stopniu, zmienia świat na lepsze?
- Czy dzięki swojej pracy wnosisz jakąś (choćby najmniejszą) wartość dla społeczeństwa?
- Czy twoja praca w jakikolwiek sposób ubogaca życie innych ludzi?
Te pytania mierzą świadomość pozytywnego wpływu własnej pracy na innych lub na społeczeństwo jako całości. I ten sens to najlepszy psychologiczny motywator. Coraz więcej osób domaga się, aby ich czas pracy był sensownie wykorzystywany, ponieważ praca zajmuje dużą część ich życia. Ludzie, zwłaszcza z pokoleń Y i Z, chcą czuć, że ich praca nie polega tylko na „układaniu kamienia na kamieniu”. Syzyf też nie chciał wtaczać bez sensu głazu pod górę. To zadanie przywódcy, żeby pokazać pracownikom, że dzięki układaniu cegieł tak naprawdę „budują katedrę”, która będzie przez wieki służyła ludziom.
„Istoty ludzkie nie miały siedzieć w małych boksach, wpatrując się przez cały dzień w ekrany komputerów, wypełniając bezużyteczne formularze i słuchając ośmiu różnych szefów, którzy gadają o deklaracjach misji”.
Ron Livingston jako Peter Gibbons w filmie „Przestrzeń biurowa” z 1999 roku
Jak mówi bohater filmu „Przestrzeń biurowa” w pracy nie chodzi tylko o zarabianie pieniędzy. „Praca to nie tylko praca!” jak jednogłośnie krzyczą doświadczeni doradcy kariery. Badania naukowe opisują, że pieniądze to tzw. czynnik higieny. Z definicji czynnik higieny zapobiega niezadowoleniu, ale jeśli jest powyżej średniej, jego dalszy wzrost nie przyczynia się do zwiększenia satysfakcji z pracy. Tymczasem poczucie sensu tego, co się robi, podnosi zaangażowanie w pracę i wyniki, o czym pisałam już w artykule: Poznaj najważniejszy czynnik sensu w pracy
„Sukces nie jest zależny od tego, ile pieniędzy zarobisz, ale od tego, jak uda Ci się zmieniać ludzkie życia”
Michelle Obama
Przywódcy bądźcie jak kapłani
Przywódca to ktoś, kto wiedzie ludzi w określonym kierunku. To taka królowa pszczół lub samiec alfa w watasze wilków. W jednej z koncepcji przywództwa opisano, że lider powinien być trochę menedżerem, trochę aktorem i trochę kapłanem (Hatch, Kostera, 2010). Jeśli pragnie on motywować swój zespół do działania, to ma głosić ideę sensu niczym kapłan z ambony. Jest jednak jeden istotny warunek – sam musi dostrzegać sens swojej pracy. Jeśli uważa, że jego praca to tzw. bullshit job (patrz książka Davida Graebera wydana pod oryginalnym tytułem „Bullshit Jobs: A Theory”), to nigdy nie będzie wiarygodny w swojej roli.
Rozwój osobisty lidera
Bardzo ważnym zadaniem lidera jest praca nad sobą. Chodzi o to, żeby przywódca miał świadomość własnego krajobrazu wewnętrznego i starał się dostrzegać ten krajobraz u innych. Rozwój osobisty lidera wymaga troski o następujące obszary:
- rozwój mocnych stron i chronienie słabych;
- wzmacnianie swojej energii życiowej w wymiarze fizycznym, intelektualnym, duchowym i społeczno-emocjonalnym;
- odpowiednie zarządzanie sobą w czasie;
- etyczne postępowanie i rozwój kompetencji przywódczych.
Jeżeli chcesz rozwijać swoje kompetencje przywódcze, napisz do mnie.
„Wierzę w dydaktyczną funkcję pracy. Uważam, że praca w firmie to też praca nad sobą. Dzięki własnemu rozwojowi będziemy dojrzalszymi obywatelami, sympatyczniejszymi sąsiadami, lepszymi rodzicami, bardziej konstruktywnymi partnerami w rozmowie”.
Przemysław Powalacz, Dyrektor zarządzający w Geberit Poland
Jeżeli lider chce rekrutować najlepszych ludzi i zapewniać im taki system wsparcia, żeby nie odchodzili z firmy, musi postawić na przywództwo zorientowane na sens. Chodzi o komunikowanie ludziom tego, że ich praca jest ważna i że ma znaczenie. W zdecydowanej większości zawodów, efekty pracy rzeczywiście przyczyniają się do tworzenia lepszego świata. Motywacja do pracy jest wyższa, jeśli ludzie mają udział w określaniu celu swojej pracy. Prawdziwy lider to uszanuje i będzie traktował pracowników z godnością. Dziś, bardziej niż kiedykolwiek potrzeba nam profesjonalnie przygotowanych i etycznie działających liderów.
Źródło: Szczepan Gawłowski i Henryk Mruk, Przywództwo – teoria i praktyka, Wydawnictwo Rebis 2016