Poza Japonią pojęcie Ikigai jest często źle rozumiane. Czteropolowy diagram uważa się za sekret długiego i szczęśliwego życia. W kulturze zachodniej utarło się przekonanie, że Ikigai musi znaleźć odzwierciedlenie w twojej pracy i przynosić zyski. Trzeba też znaleźć jeden ostateczny cel swojego życia. Takie podejście może być stresujące dla osób, które nie znają swojego ostatecznego celu czy powołania. Oryginalne japońskie rozumienie Ikigai jest zgoła odmienne i nie ma nic wspólnego z osiąganiem sukcesu materialnego. Z tego artykułu dowiesz się, czym naprawdę jest Ikigai dla Japończyków.
Słynny diagram Ikigai
Większość z nas kojarzy Ikigai z diagramem, składającym się z czterech nakładających się okręgów. Każdy z tych okręgów zawiera jedno stwierdzenie, a Ikigai osiągniemy dopiero wtedy, kiedy znajdziemy część wspólną, czyli rzecz, która spełnia te cztery warunki:
- to, co kochasz;
- to, w czym jesteś dobry;
- to, czego potrzebuje świat;
- to, za co chcą ci zapłacić.
Niewiele osób wie, że autorem tej grafiki wcale nie jest Japończyk, tylko hiszpański kosmolog Andres Zuzunaga. Niewątpliwie jest to jedna z najbardziej dochodowych grafik w historii ludzkości, ale czy na pewno o taki diagram chodziło Japończykom?
Pozwól, że zrobimy eksperyment i odpowiedz na poniższe pytania:
- Czy czytasz ten artykuł, ponieważ ktoś Ci za to płaci?
- Czy rozwijasz swoją wiedzę psychologiczną, bierzesz udział w warsztatach, kupujesz książki, ponieważ chcesz, żeby ktoś Cię za to wynagrodził?
- Czy po prostu uwielbiasz to robić i robiłbyś to nawet, gdyby nikt nigdy nie miał Cię za to docenić?
Patrząc z perspektywy oryginalnej tradycji wschodniej to w sposobie myślenia, opartym o wynagrodzenie (tak naprawdę) brakuje istotnych punktów filozofii Ikigai.
Japońska filozofia sensu
To wspaniałe miejsce, do którego mamy nadzieję dotrzeć i które nada sens naszemu życiu i uwolni nas od wszelkich form egzystencjalnych kryzysów, to niestety nie jest to co oferuje Ikigai.
Ikigai to coś więcej niż diagram Venna. „Iki” pochodzi od czasownika ikiru, co oznacza „żyć” i nawiązuje do codziennych czynności. „Gai” z kolei to z japońskiego „wartość”.
Gai to przyrostek często używany z innymi czasownikami:
- Yarigai — wartość robienia (yaru — robić);
- Hatarakigai — wartość pracy (hataraku — pracować);
- Asobigai — wartość zabawy (asobu — bawić się);
- Shinigai — wartość umierania (shunu — umrzeć).
Autorką pojęcia Ikigai jest Japonka Mieko Kamyia, która w 1963 roku, w wieku 49 lat, napisała książkę „Ikigai ni tsuite”. (po polsku „O Ikigai”) Legenda głosi, że pisała tą książkę aż 5 lat. I to właśnie jest sedno japońskiego Ikigai – cierpliwość w wykonywaniu codziennych czynności.
„Dla najstarszego trzygwiazdkowego szefa kuchni na świecie, 92-letniego Jiri Ono, jego Ikigai polega na przygotowaniu nieskazitelnego sushi, dlatego masuje ośmiornicę przez godzinę, aby osiągnąć
niezrównaną delikatność”.
Prawdziwe Ikigai proponuje odnajdywanie radości i spełnienia w drobnych, codziennych czynnościach. Jest to odpowiedź na pytanie: co czyni życie wartym przeżycia?
To może wyjaśniać, dlaczego mieszkańcy japońskich wysp Okinawa są dobrze znani ze swojej długowieczności. A według National Geographic i ponad 7-letnich badań obejmujących ponad 43 000 osób, Ikigai jest jednym z powodów. Wielu mieszkańców tych wysp i całej Japonii ma specjalne umiejętności i talenty, które nie przynoszą żadnego wynagrodzenia, ale urzeczywistnianie tych talentów daje im niezwykłe spełnienie.
W kulturze japońskiej „kwestia sensu” jest wyjaśniana „po drodze” – często w codziennych sytuacjach życiowych. A ten sposób myślenia może nam pomóc znaleźć małe odpowiedzi na duże pytania. Można to porównać z filozofią Wiktora Frankla „poczucia sensu”, czyli stanu mentalnego.
Pytanie brzmi „jak”, a nie „co”
Ikigai wymaga od nas radzenia sobie z naszymi nawykami, sposobem myślenia i wartościami. Pyta nas raczej o to, „jak” podchodzimy do życia niż „co robić”. Jak reaguję na tę kwestię? Dlaczego tak bardzo utożsamiam się z tym tematem lub z tą osobą? Zgodnie z tą filozofią poczucie celu można równie dobrze znaleźć w rzeczach, które nie są ani efektowne ani dochodowe. Ikigai pociąga za sobą działania polegające na poświęceniu się dążeniom, które się lubi (Michiko Kumano) bez względu na status społeczny czy zawód.
Ten poziom mistrzostwa wymaga skupienia, uważności i dużej dbałości o szczegóły. Chodzi o poczucie wewnętrznego spokoju, a wewnętrzna motywacja wyzwala poczucie spełnienia i flow. Właśnie dlatego wielu Japończyków nie przechodzi na emeryturę. Po prostu kontynuują pracę, którą kochają, dopóki cieszą się dobrym zdrowiem. Poświęcają setki tysięcy godzin, aby nauczyć się rzemiosła, które ostatecznie określa ich życiowy cel. To, za co opłacą swoje rachunki odgrywa drugorzędną rolę.
Co zrobić, jeśli nie możesz teraz znaleźć swojego Ikigai
Zrelaksować się. Może cię kiedyś znajdzie – po drodze. W intensywnym wysiłku znalezienia swojego Ikigai często pojawia się niewyobrażalna irytacja lub rozczarowanie (z powodu presji). Uczucie, które wynika z niezrozumienia Ikigai, polega na tym, że poniosłeś porażkę, jeśli nie potrafiłeś odkryć własnego celu. To zachodnie zafałszowanie tej koncepcji ustanowiło nowy imperatyw, że twoim obowiązkiem jest odkrycie własnego celu, a jeśli ci się to nie uda, oznacza to, że robisz coś źle.
Szukając celu dla swojego życia, człowiek często patrzy tylko na wielkie rzeczy, które jego zdaniem obiecują znalezienie sensu. To jednak sprawia, że te rzeczy, mogą wydawać się przytłaczające, a także często poza zasięgiem. Załamuje się poczucie sensu, a cel się oddala. Dobrą wiadomością jest to, że może być na odwrót. Podstawą filozofii Ikigai jest to, że jeśli potrafimy znaleźć sens w małych rzeczach, możemy doświadczać stałych, namacalnych pięknych chwil w naszym codziennym życiu. Mogą nas one nieść i dodawać sił, nawet gdy napotykamy trudności.
Teraz, gdy mamy trochę lepsze zrozumienie Ikigai, należy zadać nowy zestaw pytań, z których najważniejsze brzmi: „Czy znajdujesz radość w swoim codziennym życiu?”. Idę na dwór cieszyć się słońcem, bo właśnie się pojawiło. Do następnego!
Źródła:
- Hector Garcia Piugcerver, Francesc Miralles Contijoch. IKIGAI. Japoński sekret długiego
i szczęśliwego życia - https://medium.com/ikigai-insights/ikigai-is-not-a-venn-diagram-cca7abba323
- https://www.slideshare.net/KlausMotokiTonn/ikigai-course-summary-motoki-tonn-7-dimensions-
according-to-mieko-kamiya